منظور از احتمال ضرر یا خوف ضرر چیست؟ چه نوع احتمال یا خوفی مد نظر است؟
بنا به آنچه از در متن فتاوا و استفتائات مراجع عظام است اگر منشاء خوف ضرر یا احتمال ضرر، عقلایی باشد و یا عرف اینگونه احتمال یا ضرر را صحیح بداند (به نظرم میشه همون عقلایی) می توان براساس آن روزه نگرفت یا روزه را افطار کرد.

نظر مراجع توضیح المسائل سیزده مرجع:
1. امام خمینی: اگر احتمال بدهد روزه ضرر دارد و از این احتمال ترس به وجود آید و احتمال از نظر عرف صحیح باشد روزه صحیح نیست. مگر به قصد قربت گرفته باشد و بعدا معلوم شود ضرر ندارد.
2. مقام معظم رهبری:کسی خوف ضرر داشته باشد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست بلکه حرام است، خواه این خوف از تجربه‌ی شخصی حاصل شده باشد یا از گفته‌ی پزشک امین یا از منشأ عقلایی دیگر. ( فتاوای رهبری در رسال سیزده مرجع نیامده (این مطلب برگرفته از رساله آموزشی است)
2. آیت الله اراکی: اگر احتمال بدهد روزه ضرر دارد و از این احتمال ترس به وجود آید نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست.
3. آیات عظام خوئی، گلپایگانی، تبریزی، صافی، نوری: اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر دارد و از آن احتمال، ترس برای او پیدا شود چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد، نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست
4. آیت الله مکارم: اگر یقین ندارد امّا احتمال قابل توجهی می دهد که روزه برای او ضرر دارد، خواه این احتمال از تجربه شخصی حاصل شده باشد یا از گفته طبیب اگر روزه بگیرد صحیح نیست
5. آیت الله زنجانی: کسی که می ترسد روزه برایش ضرر داشته باشد چنانچه روزه بگیرد، روزه اش صحیح نیست، مگر به جهتی مثلًا جهل با قصد قربت روزه بگیرد، و بعد بفهمد که ضرر نداشته است.
6.. آیت الله سیتانی: اگر انسان یقین یا اطمینان داشته باشد که روزه برایش ضرر قابل توجهی دارد یا آن را احتمال بدهد، و از آن احتمال، ترسی برای او پیدا شود، چنانچه احتمال او در نظر عقلا به جا باشد، واجب نیست روزه بگیرد، بلکه اگر آن ضرر موجب هلاکت یا نقص شود روزه حرام است و در غیر این صورت اگر رجاءً روزه بگیرد و بعد معلوم شود ضرر قابل توجهی نداشته روزه اش صحیح است.

متن کتاب سیزده مرجع

مسأله 1744 اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر دارد و از آن احتمال، ترس برای او پیدا شود (1) چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد، نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست (2) مگر آن که به قصد قربت گرفته باشد و بعد معلوم شود ضرر نداشته.

این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست (1) (اراکی:) نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست.

(2) (خوئی، گلپایگانی، تبریزی، صافی، نوری:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1743.

(زنجانی:) مسأله کسی که می ترسد روزه برایش ضرر داشته باشد چنانچه روزه بگیرد، روزه اش صحیح نیست، مگر به جهتی مثلًا جهل با قصد قربت روزه بگیرد، و بعد بفهمد که ضرر نداشته است.

(سیستانی:) مسأله اگر انسان یقین یا اطمینان داشته باشد که روزه برایش ضرر قابل توجهی دارد یا آن را احتمال بدهد، و از آن احتمال، ترسی برای او پیدا شود، چنانچه احتمال او در نظر عقلا به جا باشد، واجب نیست روزه بگیرد، بلکه اگر آن ضرر موجب هلاکت یا نقص شود روزه حرام است و در غیر این صورت اگر رجاءً روزه بگیرد و بعد معلوم شود ضرر قابل توجهی نداشته روزه اش صحیح است.

رساله آموزشی

کسی که می‌داند روزه برای او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست بلکه حرام است، خواه این یقین و خوف از تجربه‌ی شخصی حاصل شده باشد یا از گفته‌ی پزشک امین یا از منشأ عقلایی دیگر.

ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن، تشخیص خود روزه‌دار نسبت به خودش است، بنابراین اگر پزشک بگوید روزه ضرر دارد، اما او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد باید روزه بگیرد، همچنین اگر پزشک بگوید روزه ضرر ندارد ولی او بداند روزه برایش ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد نباید روزه بگیرد.
هرگاه عقیده‌اش این بود که روزه برای او ضرر ندارد و روزه گرفت و بعد فهمید روزه برای او ضرر داشته باید قضای آن را به جا آورد.
پزشکانی که بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع می‌کنند گفته‌ی ایشان در صورتی معتبر است که اطمینان آور باشد یا باعث خوف ضرر شود و در غیر این صورت اعتباری ندارد.

استفتائات رهبری

س 735: اگر فردی به خاطر عذری قوی، پنجاه در صد احتمال دهد که روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولی بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفاره چه حکمی دارد؟

ج: اگر افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وی باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلائی داشته باشد، کفاره واجب نیست، ولی قضا بر او واجب است.

#احکام
#احکام_رمضان
#احکام_روزه
#سوالات_شرعی
#احتمال_ضرر
#خوف_ضرر
#عقلایی