? هنوز بوی دودِ غلیظِ لاستیکِ سوخته، جایش را کاملاً به عطرِ یاس و اسپند و گلاب نداده بود؛ هنوز سوزشِ گازِ اشک آور، جایش را به لبخند و بوسه نداده بود؛ هنوز شعار و فریاد، به سرود و سرور تبدیل نشده بودند که دوباره اتفاقی تازه، ما را به کارزار فرا خواند.
تا حدود همین دو سال پیش، کوچه ها و خیابان ها برایمان شده بود میدان مبارزه؛ اما حالا دشت های عطشناکِ جنوب، با همه عظمتشان غیرت ما را امتحان می کردند. حالا دیگر فریاد کافی نبود، از مشت کاری برنمی آمد، اعتراض و دیپلماسی و سیاست خارجی، دستشان کوتاه بود. باید سلاح به دست می گرفتیم و گرفتیم؛ باید صبر بیشتری می کردیم و کردیم؛ باید خون بیشتری می دادیم و دادیم. حالا ما با دشمنی می جنگیدیم که پشتش را به یک دنیا گرم می دید؛ اما غم اسارت در غربت را هنوز نچشیده بودیم. نمی دانستیم اسیر عده ای درنده انسان نما بودن یعنی چه؛ نمی دانستیم از دردِ زخم و شدت عطش و ضعف، در میان شهری شلوغ مُردن یعنی چه؛ باورمان نمی آمد این همه تیرگی. در دلمان نمی گنجید این قدر سنگ دلی، اصلاً به ذهنمان خطور نمی کرد تصویری چنین ننگین از انسان؛ اما هر چه بود گذشت و فصل رهایی در آغوشمان کشید.
افزایش اسرای عراق نسبت به ما، آنها را به این فکر واداشته بود که طرح تبادل اسرا را بپذیرند؛ بنابراین در 24 فوریه 1986 میلادی، قطعنامه 582 به تصویب رسید و در بند 4 آن مقرر شد هر دو کشور، با همکاری کمیته بین المللی صلیب سرخ در امور اسرای جنگی، هر چه زودتر تبادل اسرا را آغاز کنند.

?اولین گروه آزادگان سربلند، در 26 مرداد سال 1369 به میهن بازگشتند و شور و خاطرات پیروزی انقلاب را در یادها زنده کردند. در طی 8 سال دفاع مقدس، 45 هزار رزمنده به اسارت ارتش تجاوزگر عراق درآمدند؛ ولی فقط 40 هزار تن از آنها به میهن بازگشتند. شماری از این افراد، به علت همکاری نکردن ارتش عراق با صلیب سرخ و عدم اعلام آمار دقیق اسرای ایرانی، مفقودالاثر شدند که وضعیت تعدادی از آنها تا به حال معلوم نشده است. شمار دیگری هم از این اسرا، زیر شکنجه های وحشیانه و ددمنشانه ارتش عراق و یا به علت عدم رسیدگی پزشکی و بهداشتی در زمان مجروحیت به شهادت رسیدند.

✅ 26 مرداد ماه، سالروز بازگشت آزادگان دلاور، قهرمانان مقاومت و ایثار را به ایران اسلامی گرامی می‌داریم.

? منبع: ماهنامه اشارات شماره 111 (مرداد 1387)